top of page

HET WELZIJN VAN ZIEKENHUISPERSONEEL VERBETEREN - strategIE no.3

In onze 2 eerdere artikelen (zie onderstaande links) hebben we enkele oorzaken van stress bij het personeel van zorginstellingen geïdentificeerd. We hebben een paar strategieën opgesomd die als doel hebben de aanwezigheid van stressbronnen uit de fysieke werkomgeving te verminderen of volledig te verwijderen en zo emotionele spanningen te verminderen. Onder andere:


En nu zitten we midden in een pandemie, waardoor iedereen die de laatste nieuwsfeeds volgt, geconfronteerd wordt met wat stress kan betekenen voor gezondheidswerkers. We hebben talloze berichten gelezen van ziekenhuispersoneel (zowel eerstelijnsgezondheidswerkers als logistiek en administratief personeel) die om hulp schreeuwen. Hun angst is te wijten aan tal van oorzaken, zoals het onvermogen om patiënten te behandelen vanwege een gebrek aan apparatuur, een confrontatie met de dood bij artsen wiens specialiteiten hen hier nooit voor opgeleid heeft en het wegblijven van zorgzame familieleden. Maar de angst voor besmetting is waarschijnlijk het meest vreesaanjagend.

Een merkbare stijging van depressies, angst en slapeloosheid onder zorgverleners lijkt onvermijdelijk na de Covid-19-epidemie.

Healthcare staff wellbeing.jpg

In China, waar de epidemie begon, hebben onderzoekers, geleid door Jianbo Lai, MSc, van de Zhejiang University School of Medicine, Hangzhou, China, de resultaten gepubliceerd van een onderzoek op meer dan 1200 gezondheidswerkers in dit land. De peiling werd enkel over een periode van een week uitgevoerd en hield geen rekening met de eerdere psychologische conditie van de ondervraagde, maar toch zijn de bevindingen opvallend: ongeveer 50% meldde op zijn minst een milde depressie; 14% van de artsen en bijna 16% van de verpleegkundigen meldden matige of ernstige depressieve symptomen en ongeveer 34% sprak over slapeloosheid (lees het volledige rapport op Jama Network Open). Hun conclusie luidt als volgt:

"De psychologische reactie van gezondheidswerkers op een epidemie van infectieziekten is ingewikkeld. Er kunnen verschillende bronnen van angst in het spel komen, zoals gevoelens van kwetsbaarheid of verlies van controle en bezorgdheid over zijn/haar eigen gezondheid, de verspreiding van virussen, de gezondheid van het gezin en van anderen, veranderingen in het werk en afzondering. "

Dit brengt ons tot de behoefte aan een andere "passieve" strategie om het welzijn van het gezondheidspersoneel te helpen: zorgen voor een veilige omgeving.

We beleven uitzonderlijke tijden, en dit artikel is niet bedoeld om enkel een pandemische crisis aan te pakken, want zorginstellingen moeten uiteraard uitgerust zijn ​​om alle soorten sanitaire situaties tegen te gaan.

Onder alle omstandigheden is het cruciaal om het personeel in de gezondheidszorg een goede  gemoedsrust te geven door omgevingen te creëren die voldoen aan hun behoefte aan veiligheid.


Veiligheid omvat vele aspecten, zoals bescherming tegen agressieve handelingen (meestal van patiënten) of vermindering van het risico op vallen of letsel. In dit artikel zullen we ons echter concentreren op een van de belangrijkste oorzaken van angst voor het medisch personeel: infectiebeheersing en -preventie alsook de psychologische effecten van de genomen maatregelen. De perceptie die het personeel heeft van de reinheid van het gebouw is inderdaad niet te onderschatten als we het psychologische welzijn willen aanpakken.

1. Infectiepreventie en -bestrijding


Zoals we hierboven hebben gezien, is een van de belangrijkste risico's die een gezondheidswerker neemt wanneer hij in een ziekenhuis of kliniek werkt, het zelf oplopen van besmettelijke ziekten. Ziekenhuizen zijn zich terdege bewust van dit complexe onderwerp dat de continue bron is van vele onderzoeken. Dit is de reden waarom vandaag de dag infectiepreventie-specialisten gewoonlijk deel uitmaken van hun personeel.

Infectiepreventie kan enkel gebeuren in omgevingen die gemakkelijk en op een efficiënte en duurzame manier proper kunnen worden gehouden.


Ziekteverwekkers kunnen via verschillende media worden overgedragen. Sommige bevinden zich in de lucht, sommige in het water en vele landen op oppervlakken die vaak met de hand worden aangeraakt. Het met de hand wassen en reinigen van oppervlakken is dus de sleutel om overdracht te voorkomen. Oppervlakken droog houden is ook belangrijk daar microben afsterven in een droge omgeving.

Om deze doelen te bereiken, is het cruciaal dat vanaf het begin van het ontwerpproces van een zorggebouw (nieuwbouw of renovatie), de architecten, ontwerpers en MEP-ingenieurs (mechanisch, elektrisch en sanitair) nauw samenwerken met het infectiepreventieteam en de technische managers van die faciliteiten. Werken met deskundige experts is de beste manier om omgevingen te bereiken die IPC (infectiepreventie en -bestrijding) vergemakkelijken. Dit geïntegreerde ontwerpteam moet minimaal onderstaande strategieën overwegen.

1. Handhygiëne

DSC_0006-revamped.jpg

Een wastafel aan de ingang van elke patiëntenkamer is een efficiënte manier om het handenwassen voor en na een contact met de patiënt aan te moedigen.

Handhygiëne als maatregel nummer één voor infectiepreventie kan alleen uitgevoerd worden als er voldoende wastafels en handdesinfecterende machines geïnstalleerd werden. De regel voor handhygiëne is dat dit ten minste onmiddellijk voor en na het aanraken van een patiënt of zijn directe omgeving, alvorens aseptische taken uit te voeren, na bekende of vermoede blootstelling aan ziektekiemen en na contact met bloed of lichaamsvloeistoffen moet gebeuren.

 

b. Keuze van materialen & hun aanleg

Om van oppervlakken ziekteverwekkers gemakkelijk te kunnen verwijderen tijdens het reinigen, moet er aandacht besteed worden aan de keuze van de afwerkingen in het interieur en de manier waarop deze worden aangelegd of samengevoegd. Bij de selectie van de materialen moet men eerst begrijpen tot welke categorie de zaal in kwestie behoort (dit variëert van de meest kritieke tot de minst kritieke zones) en vervolgens hoe het betreffende oppervlak zal worden gereinigd (met de hand of mechanisch en met welk type ontsmettingsmiddel). Het is duidelijk dat de gekozen afwerking het reinigingsproces moet vergemakkelijken en tegelijkertijd al zijn eigenschappen moet kunnen behouden over tijd. Sommige onderzoeken hebben licht geworpen op veelgebruikte materialen en welke soorten ziekteverwekkers eraan hechten. Hoewel vele onderzoeken nog niet doorslaggevend zijn, vooral voor textiele afwerkingen waarop dit moeilijker te meten is, kunnen we toch enkele conclusies trekken.

 

pourous-infection control.jpg

Eerst en vooral nestelen micro-organismen zich graag in microtopografieën van het oppervlak van het materiaal waar ze moeilijk te verwijderen zijn. Hoe kritieker een ruimte is, des te belangrijker is het om poreuze of ruwe materialen te vermijden. Niet alleen zullen ziekteverwekkers erin vast komen te zitten, maar ook water dat voor het kuisen wordt gebruikt, waardoor deze porositeiten ideale nesten zijn voor de groei van pathogenen. Voor dezelfde redenen moeten voegen tussen verschillende elementen worden geminimaliseerd of goed worden afgedicht. Ten slotte moeten ook

scherpe of rechte hoeken aan aansluitingen tussen verschillende elementen worden vermeden. Holplinten zijn bijvoorbeeld een veel gebruikte oplossing om ophoping van vuil en micro-organismen tussen muren en vloeren te voorkomen.

Overweeg het gebruik van zelfreinigende materialen.

Sommige materialen hebben zelfreinigende eigenschappen. Dit is het geval van afwerkingen die zilver of koper bevatten (bijv. metaallegeringen, koperen bedden of textiel met ingewoven koperdraden) die van nature bestandig zijn tegen microben. Onderzoekers imiteren zo ook de oneffen oppervlakken van lotusbladeren om afwerkingen te ontwikkelen die dankzij hun microscopische luchtblaasjes het contactoppervlak tussen het oppervlak en een vloeistof beperken. Andere materialen zijn echter behandeld met antimicrobiële kunststoffen en moeten daarom zorgvuldig worden beschouwd omdat ze giftig kunnen zijn of kunnen bijdragen aan de weerstand van bepaalde bacteriën.

c. selectie meubelen & APPARATEN

Dezelfde principes moeten worden toegepast wanneer men de meubelen selecteert. Bacteriën raken ook gemakkelijk gevangen in micro holtes, bijv. naden in textiel, ruimtes tussen kussens van zetels, ... Het is dus essentieel om meubelen te kiezen die minimale plekken voor vuilophoping bevatten en die gemakkelijk kunnen worden gereinigd, zoals verwijderbare kussens op zetels, crypton®-onderlaag in stoffen, wasbare gordijnen, vinylafwerkingen, ....

DSC_0021.jpg

Meubelen met wielen of tot aan het plafond ingebouwd, verzonken apparatuur, en hellende oppervlakken om de kamer gemakkelijk proper te houden.

 

Bovendien mogen meubels en apparaten geen belemmering vormen voor het saneringsproces. Ze moeten dus gemakkelijk verplaatsbaar zijn of voldoende vrije ruimte eromheen en eronder hebben om het schoonmaken te vergemakkelijken. Horizontale oppervlakken buiten handbereik moeten worden vermeden omdat ze snel stof en ziektekiemen verzamelen. Kies liever voor hellende oppervlakken, of ingebouwde elementen die tot aan het plafond gaan of verzonken zitten.

In natte ruimtes moeten mogelijke bronnen van besmetting door watergedragen microben tot een minimum worden beperkt. Lekken uit gootstenen of wastafels is bijvoorbeeld een vaak voorkomend probleem. Daarom is het best te vermijden om gesloten kasten onder deze te plaatsen. Dit vormt een goede oplossing om allereerst het lekprobleem snel op te sporen, aangezien het op de vloer zal morsen, en ten tweede om ophoping van vocht op een zelden schoongemaakt horizontaal oppervlak te voorkomen.

Er werd ook aangetoond dat kranen met beluchters, die ontworpen werden om het waterverbruik te verminderen, beduidend hogere niveaus van infectieuze pathogenen in het water vertonen (Infection Control and Hospital Epidemiology, het tijdschrift van de Society for Healthcare Epidemiology of America, februari 2014). Laminaire stromingskranen voorkomen daarentegen dat water zich vermengt met lucht gevuld met kiemen, maar verminderen toch de waterstroom en -verbruik.

Ten slotte moet contactloze apparatuur waar mogelijk worden bevorderd. Denk bijvoorbeeld aan automatisering dankzij bewegingssensoren of nog aan de veelvoorkomende elleboogkranen bij chirurgische wasbakken.

d. LUCHTKWALITEIT

We hebben allemaal de les geleerd van de pestepidemie, of de Zwarte Dood, van de 14e Eeuw, toen men dacht dat zieke mensen in het donker moesten worden opgesloten:

Een kamer goed ventileren is cruciaal om de ophoping van ziektekiemen die in de lucht aanwezig zijn te voorkomen.


Maar wat betekent goed ventileren? Het doel is om een ​​comfortabel temperatuur- en vochtigheidsniveau te handhaven, geuren onder controle te houden, vervuilde lucht te verwijderen en de lucht in het gebouw te laten circuleren, om de kans op overdracht van besmettelijke ziekteverwekkers in de lucht tot een minimum te beperken.

 

De temperatuur in zorginstellingen moet zo zijn dat zowel de patiënten als het personeel van een goed comfortniveau genieten. Dit kan worden bereikt door deze uit te rusten met individuele thermostaten of door de temperatuur in te stellen tussen 21 - 24 ° C (afhankelijk van de zone die verdeeld wordt door het ventilatiesysteem). Kritieke kamers zoals operatiekamers, endoscopiesuites en cleanrooms moeten iets koeler blijven. De temperaturen worden hier ingesteld tussen 20-23 ° C om ervoor te zorgen dat fysiek actieve medewerkers zich goed voelen. Bij dit bereik zou de lichaamstemperatuur van de patiënt ook niet te veel dalen, omdat dit hem of haar aan een groter risico op infectie zou blootstellen.

 

Een hoge relatieve vochtigheid (hoger dan 60%) in de lucht kan de groei van schimmels bevorderen en moet daarom worden vermeden. Ze worden bovendien als onbehaaglijk ervaren. Het meest comfortabel niveau ligt tussen 30 en 60% relatieve vochtigheid bij bovengenoemde kamertemperaturen.

 

Bovendien moet de lucht zorgvuldig worden gecirculeerd om overdracht van ziekten die door de lucht verspreid worden te voorkomen. Luchtinlaten moeten op voldoende afstand van potentiële besmettingsbronnen worden geplaatst. Het wordt zo aanbevolen om een ​​minimale afstand (ongeveer 7,5 m) aan te houden tussen luchtinlaten en -uitlaten om te beletten dat vervuilde uitlaatlucht terug het systeem in wordt gezogen. Ze moeten ook hoog genoeg boven de begane grond en het dakniveau worden geplaatst.

 

Voor dezelfde redenen staan ​​sommige kamers in ziekenhuizen onder druk om zeer besmettelijke ofwel hoog-risico immuungecompromitteerde patiënten te isoleren. Het drukverschil zal de lucht verplaatsen van luchtzones met overdruk naar zones met onderdruk. Onderdrukkamers zijn ontworpen om besmettelijke patiënten vast te houden om te voorkomen dat in de lucht zwevende micro-organismen in de kamer aangrenzende openbare ruimtes binnendringen. Sommige van deze kamers zijn geïsoleerd dankzij een voorkamer en zijn voor zeer besmettelijke patiënten bedoeld. Overdrukkamers werken daarentegen met een hogere druk om hoog-risico immuungecompromitteerde patiënten veilig te laten genezen.

 

Ten slotte moet de lucht door middel van geschikte vervangbare filters op verschillende punten van het ventilatiesysteem gereinigd worden. Er moeten minimaal 2 sets filters worden aangelegd wanneer een deel van de binnenlucht gerecirculeerd wordt. De eerste set wordt na de buitenluchtinlaat geïnstalleerd om vervuilende stoffen uit de lucht te verwijderen. De tweede set moet daar geplaatst worden waar nieuwe lucht met gerecycleerde lucht gemengd wordt om recirculatie van ongewenste deeltjes te voorkomen. HEPA-filters (dure, maar zeer effectieve filters) moet men installeren in kritieke zones voor extra voorzorgsmaatregelen. Denk aan kritieke operatiekamers of de bovenvermelde overdrukkamers.

e. CONCLUSIE EN Referenties

We hebben verschillende aspecten van infectiebeheersing en -preventie beschreven die betrekking hebben tot de fysieke omgeving van een kliniek of ziekenhuis, zoals het bevorderen van handhygiëne, de keuze van materialen, meubelen en apparaten en de luchtkwaliteit. Dit zijn slechts enkele strategieën waarmee het ontwerpteam rekening moet houden, maar er zijn er nog veel meer: waterkwaliteit, scheiding van stromen, een goed ontwerp van de centrale sterilisatie afdeling, een duidelijke markering van steriele gebieden, afvalbeheer, ... . Als u meer over dit onderwerp wilt lezen, raad ik u de volgende bronnen aan:

Over het ontwerpen van zorginstellingen:

 

Onderzoek en advies over infectiebeheersing en -preventie:

Daarnaast schrijven ziekenhuisaccreditaties, zoals Joint Commission International en Accreditation Canada, ook het gebruik voor van verschillende richtlijnen voor een betere infectiebeheersing.

2. PerceptiE VAN DE PROPERHEID

Als de fysieke omgeving ontworpen is om infectiebeheersing te helpen, zullen de resultaten rap herkend worden en zal het personeel van de gezondheidszorg ook snel op de hoogte zijn en gerust gesteld worden door de positieve resultaten van de aangrijpende maatregelen. De WGO schat dat "effectieve infectiepreventie en -bestrijding zorginfecties met minstens 30% vermindert".

De perceptie van reinheid is echter niet altijd in overeenstemming met de reële fysieke properheid van een instelling.

In hun onderzoek An exploratory study into the factors that influence patients' perceptions of cleanliness in an acute NHS trust hospital, 2007, hebben Whitehead, H., May, D. en Agahi, H. verschillende leden van het ziekenhuispersoneel en patiënten zelf ondevraagd om na te gaan hoe patiënten de reinheid van een instelling in het V.K. beoordelen.


De belangrijkste aspecten die daarover een invloed hadden bleken het uiterlijk van de omgeving, het gedrag van de medewerkers en de daadwerkelijke fysieke reinheid te zijn. De omgeving bleek de belangrijkste beïnvloeder te zijn, en zowel de patiënten als het personeel suggereerden dat een goed onderhouden en verzorgd gebouw de patiënten de indruk gaf dat het ook werkelijk proper was. Positieve aspecten van de omgeving werden vaak aangehaald met de woorden "opgeruimd", "netjes" en "goed onderhouden". "Heldere en luchtige ruimtes" hadden ook een positieve impact, en het personeel ontdekte dat de patiënt ook beïnvloed werd door de al dan niet gerenoveerde ruimtes. Recent gerenoveerde zalen met licht houtwerk en moderne kleuren, kwamen als properde ruimtes over, waarschijnlijk omdat deze de nieuwste trends in de residentiële sector weerspiegelden. Oudere niet-gerenoveerde ruimtes droegen ondanks hun echte hygiëneniveau een beeld van vuilheid met zich mee.

ardism_lift lobby.jpg

 

Zelfs als enkel de perceptie van de patiënten in dit peiling onderzocht werd, is het niet onredelijk te denken dat het personeel, als mensen, door vergelijkbare factoren beïnvloed zou worden. Een complexe stel van percepties speelt hier zeker een rol, tussen wat mensen belangrijk vinden, wat ze waarnemen en wat ze verwachten, evenals hun educatieve achtergrond (kennis van infectiebeheersing als voorbeeld). Maar deze bevindingen in gedachten houden bij het ontwerpen van zorginstellingen zal niet alleen

de patiënttevredenheid helpen, maar ook het welzijn van het personeel door die blijkbare propere omgevingen te creëren die beantwoorden aan onze behoefte aan veiligheid.

door Sylvie Meunier

16 April 2020

© 2025 by vietje.

bottom of page